Van Koza Psikoloji logo

Başarısızlık Korkusu

Başarısızlık bir işte, bir süreçte, bir aktivitede hedeflenen seviyenin altında kalmak veya elde edilmek istenen sonuca ulaşamamaktır. Elbette başarısızlık tanımı ortam, durum, zaman ve şartlara göre bazı farklılıklar da gösterebilir. Örneğin bütün bir yıl çalışıp yıl sonunda gireceği bir sınavda en az 90 puan almayı hedefleyen bir öğrenci 75 puan almayı başarısızlık olarak tanımlarken aynı sınava sadece kendi seviyesini ölçmek için giren başka bir öğrenci 70 puan almayı başarılı olmak olarak tanımlayabilir.

Başarısızlık Korkusu Nedir?

Her insan yaptığı işlerde başarılı olmak ister. Her insan ulaşmak istediği sonuç veya gerçekleştirmek istediği hedefe büyük bir iştahla yol almaya çalışır. Bunu yapmaya çalışırken sonucun ne olacağına çok fazla odaklanıp başarısız olma ihtimalini çok fazla düşünüp, bir süre sonra bunu gözünde çok fazla büyütmek başarısız olma korkusunu tetikler. Elbette yapılan işlerde ihtimaller üzerine kafa yorulması anormal bir durum değildir. Ve tabi ki başarısız olma durumunda nasıl bir tutum sergileneceğini hesaplamak da oldukça normaldir. Yani bir miktar korku normaldir ve hatta faydalıdır. Normal olmayan şey, bu korkunun işi yapmaya, hatta başlamaya engel olacak kadar fazla olmasıdır.

Başarısızlık Korkusunun Nedenleri

  • Başarıyı tek ihtimal görmek. Yapılan işlerde başarısızlığın da bir ihtimal olduğunu unutmak, başarısızlıktan sonra çok büyük hayal kırıklıklarına, karamsarlığa ve aynı işi tekrar yapmaya kalkışınca başarısız olma korkusuna neden olur.
  • Çocukken anne-baba ve çevre tarafından yeterli desteği görmemek. Cesaretlendirilme, takdir görme, başarısız olma durumlarında teselli edilme çocuk yaşlarda herkesin ihtiyaç duyduğu bir durumdur. Bunu çocukluğunda yeterli düzeyde anne-babadan göremeyen bireyler çekingen, korkuyla hareket eden bireyler olurlar.
  • Başarılı bireylerle çok fazla kıyaslanmak ve kendini kıyaslamak. Sarf edilen çabaya değil sadece sonuca bakmak psikolojik baskı oluşturur.
  • Mükemmeliyetçilik, her işin kusursuz olmasını arzulamak ve bu standartlara erişememek başarısızlık korkusunu arttırır. Çoğunlukla bu duruma mükemmeliyetçi anne babalar sebep olur. Hayatlarında ve yaptıkları işlerde çok başarılı ebeveynler çocuklarının da aynı seviyelere erişmelerini çok isterler. Fakat başarılı çocuklar yetiştirmek isterken birer ‘yarış atı’ olmuş ve psikolojik problemlerle boğuşan çocuklar yetiştirebiliriz.
  • Kendini iyi tanımamak, becerilerini ve yapabileceklerini yeterince bilmemek, başarılı olamayacağı işlerde ısrarcı olmak başarısızlık korkusunu arttırır.
  • Birtakım öğrenme güçlüğü problemleri ve bu problemlerin giderilmesi için doğru eğitimlerin alınmaması önemli bir sebeptir. Örneğin ilkokulda dikkat eksikliği ve odaklanma problemi yaşayan çocukların bu problemleri, okuma yazma ve sonrası için öğrenme sürecini zorlaştırır. Asıl problemlerin çözülmemesi de çocuklarda başarısız olacağına yönelik bir ön kabul oluşturur.
  • Düzenli, sürekli ve disiplinli çalışma yoksa başarı olmaz ve başarısızlık korkusu artar. Aslında bu durum da yine çocuklukta anne babanın doğru sınırları çizmemesi, öz denetim becerilerinin gelişmemesi ve sorumluluk bilincinin kazanılmamasına neden olur.
  • Doğru arkadaş ortamının olmaması ve doğru ikili ilişkiler kuramamak başarısızlık psikolojisine girmeye neden olabilir. Kendimizi yanında iyi hissettiğimiz insanların varlığı ve insanlarla kurduğumuz doğru iletişim, zaman zaman başarısız olsak bile bu korkuya girmemize engel olur.
  • Narsistik kişilik özelliklerine sahip olmak ve bunun sonucunda her işi yapacağına olan inançla her işe kalkışmak, sonucunda da başarısız olmak yine en önemli sebeplerdendir.
  • Çocukken duyulan ‘aptal’, ‘sen salaksın’, ‘hiçbir işi beceremezsin’, ‘senden bir şey olmaz’ gibi yaralayıcı ve kötü sözler başarısız olma korkusunu beraberinde getirir. Ayrıca bir süre sonra birey bu psikolojiyle ‘ben bu işi başaramam’, ‘bu sefer de başarısız olacağım’ sözlerini kendi kafasında çokça tekrar etmeye başlar.

Belirtileri

  • Özsaygı azalır ve kendi kabiliyetlerine ve hatta karakterine olan inanç tükenir.
  • Girişeceği işin her yönüyle kusursuz ve eksiksiz olmasını istemek. Eğer böyle olacağına inanmıyorsa o işe kalkışmamak,
  • Çevredeki insanların kendisi hakkında düşünceleri gereğinden fazla önemsemek ve eğer başarısız olursa kendisini yargılayacaklarını fazla önemsemek,
  • Yapılacak işler için sürekli bahaneler aramak, harekete bir türlü geçememek,
  • Gerektiğinde alınması gereken inisiyatif ve risklerden kaçınmak,
  • Başarısız olunca toplumdaki konumunun sarsılacağını ve saygınlığını yitireceğini düşünmek,

Başarısız Olma Korkusunu Nasıl Yeneriz

Nelson Mandela’nın ‘Ben hiçbir zaman kaybetmem, ya kazanırım ya da öğrenirim’ sözünü benimseyip başarısız olduğumuz durumlardan dersler çıkarmamız gerekir. Belki de hep aynı şeyi tekrar edip farklı bir sonuç bekliyoruzdur. Belki bir sonraki denemede değiştirmemiz gereken bazı şeyler vardır.

Özsaygı, kendi kabiliyetlerine ve karakterine güven duygusunu geliştirmeli. Başarabileceğine dair inanç ve motivasyonu yüksek tutmalı. Ancak bu şekilde potansiyelinin tamamını açığa çıkarabilir ve başarısızlık korkusunu yenebiliriz.

Gerçekçi ve erişilebilir hedefler, becerilerimizin yetebildiği alanlar belirlemek başarı şansını yükseltir. Başarısız olunsa bile sonraki denemelerde başarabileceğimize olan inancımız yüksek olur.

Başarı da başarısızlık da ihtimal dahilindedir. Sonuç ne olursa olsun insanların bizim hakkımızdaki düşüncelerini önemsemeyip sadece kendimize odaklanmalıyız.

NOT: Bu makale ve sitemizdeki diğer tüm içerikler bilgilendirme amacı ile hazırlanmıştır. Tıbbi bir tanı ve tedavi amacı taşımamaktadır. Sitedeki bilgiler ışığında bir ilaç tedavisine başlanması veya sonlandırılması kesinlikle önerilmez. Tanı ve tedavi gerektiren durumlar için mutlaka bir tıp hekimine başvurunuz. Bu makale ve sitemizdeki diğer tüm içerikler Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına aykırı sayılabilecek ilan ve reklam yapma amacı taşımamaktadır.



Van Psikolog, Evlilik Danışmanı Van, Van Evlilik Terapisti, Klinik Psikolog Van, Van Evlilik Terapisti, Psikolog Van, Uzman Psikolog Van, Psikolojik Danışma Merkezi Van, Bireysel Danışma Van, Van Aile Terapisti, Aile Danışmanı VanVan psikoloji

Yorum Gönderin

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Diğer Makaleler

Belirsizlik

Gabriel Garcia Marguez  ‘İnsanlar plan yapar ve Tanrı onlara güler.’ Sözüyle geleceğe dair yaptığımız planlamalarda işlerin her zaman

Devamı »

Çocuklarda Duygusal İhmal

        Ebeveyn-çocuk konusundaki araştırmalarıyla John Bowlby bağlanma kuramını ortaya koyarak, insan davranışlarını incelemeyle ilgili çok yararlı bir kaynak

Devamı »